Sızdırmazlık Elemanları Yüzey Pürüzlülüğü

Sızdırmazlık Elemanları Yüzey Pürüzlülüğü

Sızdırmazlık elemanlarının seçilmesinde önemli etkenlerden biri çalıştığı ortam ve çevre sıcaklığıdır. Sızdırmazlık elemanı ve sistemleri için ideal sıcaklık 50°C olsa da uygulama sıcaklığı 100°C’ye kadar ulaşabilir. Sızdırmazlık elemanları dinamik uygulamalarda, kayma yüzeyleriyle direkt temas ettiklerinden, sürtünme nedeniyle ortaya çıkan ısıdan direkt olarak etkilenir. Bu sebeple sızdırmazlık elemanı seçiminde sistemin ulaşacağı sıcaklık, sızdırmazlık elemanının kullanımına izin verilen sıcaklığın altında olmalıdır. Yüksek sıcaklıklarda çalışan sistemler için FKM ve PTFE’ den oluşan sızdırmazlık elemanları tavsiye edilir. Düşük sıcaklıklardaki uygulamalarda sızdırmazlık elemanının sertleşerek(camlaşma) görevini yerine getiremeyeceği düşünülse de içinde çalıştığı akışkanın davranış şekline bağlı olarak -40°C’ye kadar problemsiz olarak çalışır. Sızdırmazlık elemanının üretildiği malzemeye, dizaynına ve kullanım yerine bağlı olarak silindirlerin çalışma hızı 15m/sn’ ye kadar çıkabilir. Yağ filmi oluşmasında ve sürtünme kuvvetlerinde en önemli etkenlerden biri de kayma hızıdır. Aşağıdaki tabloda hızın artmasıyla beraber yağ filmi kalınlığı düştüğü için sürtünme kuvvetinin arttığı görülmektedir.

Sızdırmazlık elemanlarına temas eden dinamik yüzeyler, honlama veya tașlama ișlemine tabi tutularak istenilen yüzey pürüzlülük değerine getirilmelidir ki daha fazla verim alınarak ömrü uzun olması sağlanmalıdır.
Yüzey pürüzlülük ölçümleri, profilimetre adı verilen cihazlarla yapılmakta olup mikron metre olarak ifade edilir. Yüzey pürüzlülüğüne ait örnek gösterimler aşağıda gösterilmiştir.

Yukarıda görüldüğü üzere NBR bulunduğu yüzeyin pürüzlü formuna daha kolay uyum sağlamaktadır. Teflon ise sürtünme katsayısı en düşük malzemedir.
Profilimetre cihazıyla Yapılan Ölçüm Hesaplaması

Rz=Rz1+Rz2+Rz3+Rz4+Rz5/5 – YÜZEY PÜRÜZLÜLÜK DEĞERİ
Rmr=[(x1+x2+x3+x4+x5+x6)/L]x100 -YÜZEY TEMAS ALANI YÜZDESİ



Makine Parçaları

Rz

 

Makine Parçaları

Rz

1-Kaymalı yataklar ve miller

   

8-Sonsuz vida ve dişlisi

 

Bronz yatak

0,8-1,6

 

Dış yüzeylerinde:

 

Mil

02-0,8

 

Geneş

0,8

     

Ağır hizmet tipi

0,4

2-Delikler

       

Hidrolik silindir için

0,2

 

Diğer yüzeylerde:

 

Otomobil silindirleri için

0,4

 

Dış çap

3,2

O-ring için

0,4

 

Yerleştirme yüzeyi

1,6

Dişliler için (toleransına göre)

0,8-1,6

     

Tığ çekilmiş

0,8

 

9-Kaymalı yüzeyler

 

Raybalanmış

0,8

 

Genel

0,4-0,8

Matkapla delinmiş

3,2

 

Mekanik sızdırmalı ring

0,005-0,2

         

3-Miller

   

10-Sürtünmeli yüzeyler

 

Dişliler için (toleransına göre)

0,8-1,6

 

Frenler

0,4

Otolar için kamalı miller

0,4

 

Kavramlar

0,4

İnce tornalanmış

0,8-1,6

     

Orta hassasiyette tornalanmış

1,6-3,2

 

11-Kanallar (oyuklar)

 

Kaba tornalanmış

6,3

 

Hareketli o-ring için

0,1

     

Hareketsiz O-ring için

0,4

4-Alıştırmalar

   

Segmanlar için

3,2

Boşluklu alıştırmalar:

       

Tolerans≤0,025

1,6(max)

 

12-Eş çalışan yüzeyler

 

Tolerans≥0,025

3,2(min)

 

Contalı:

 

Orta alıştırmalar

0,8(max)

 

Bakır contalı

0,8

Sıkı alıştırmalar

6,3

 

Yumuşak contalı

3,2

         

5-Kama kanallar

   

Contasız:

 

Genel

3,2

 

Yağ sızdırmaz

0,4

Hassas

1,6

 

Gres sızdırmaz

0,8

         

6-Vida Dişleri

   

13-Mastarlar

 

Haddelenmiş

0,2

 

Ayar mastarları

0,025-0,1

Frezelenmiş

1,6

 

İmalat mastarları

0,2

Taşlanmış

0,4

     

Pafta ile açılmış

3,2

     
         

7-Dişli çarklar

       

Diş yüzeylerinde:

       

m≥2,5 için

1,6

     

m≤2,5 için

0,8

     

Ağır hizmet dişlileri

0,4-1,6

     

Hassas dişliler

0,4

     

Zincir dişliler

3,2

     
         

Diğer yüzeylerde:

       

Dış çap

3,2

     

Yerleştirme yüzeyleri

1,6

     

Göbeğin yan yüzeyleri

3,2